روش تدریس مشارکتی | نکات یادگیری مشارکتی در آموزش آنلاین

آموزش آنلاین

آموزش آنلاین یا مجازی (e–learning) از انواع آموزش به شمار می رود. کلاس درس مجازی در بستر اینترنت برگزار شده و معلم و دانش آموز از این طریق با هم تعامل دارند. در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی روش تدریس مشارکتی در آموزش آنلاین و مزایا و معایب آن بپردازیم.

روش تدریس مشارکتی یکی از جدیدترین روش های آموزشی متمرکز بر کار گروهی است. هدف این روش، تقویت مهارت های اجتماعی دانش آموزان و همکاری آنها با یکدیگر برای یادگیری مطالب است. توصیه می شود از روش تدریس مشارکتی در مقطع ابتدایی که دانش آموزان کم سن تر و تاثیر پذیرتر بوده و مباحث درسی پایه ای هستند استفاده شود. البته برای اینکه این روش تاثیر بیشتری داشته باشد، بهتر است همراه با روش های دیگر از جمله تدریس نمایشی، تدریس کاوشگری، تدریس اکتشافی و… به کار رود.

مفهوم تدریس مشارکتی

در روش تدریس مشارکتی معلم صرفا نقش راهنما و ناظر را به عهده دارد و به سوالات دانش آموزان پیرامون مباحث درسی پاسخ می دهد. البته چنانچه دانش آموزان مبحثی را یاد نگیرند، معلم می تواند توضیحات بیشتری درباره آن بدهد. روش تدریس مشارکتی باید با در نظر گرفتن فاکتورهای مختلفی از جمله مقطع تحصیلی، نوع دروس، تعداد دانش آموزان و استعدادهای آنها اجرا شود. همچنین همکاری، تلاش و انگیزه دانش آموزان تاثیر زیادی در اجرای درست و اصولی این روش دارد.

تدریس مشارکتی طی چند مرحله انجام می شود که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم:

• دانش آموزان به گروه های 3 الی 5 نفره تقسیم می شوند.
• مطالب درسی با در نظر گرفتن تعداد گروه های دانش آموزان، تقسیم بندی می شود.
• معلم هر قسمت از محتوای درسی را به یکی از گروه ها داده و زمان مشخصی را برای مطالعه و یادگیری آن تعیین می کند.
• به اعضای هر گروه زمانی داده می شود که مطالب را برای یکدیگر توضیح دهند.
• جابجا کردن اعضای گروه ها (این جابجایی باید طوری انجام شود که اعضای گروه های اولیه در گروه های دیگر قرار گرفته و تمام مطالب درسی توسط اعضای یک گروه پوشش داده شود).
• معلم از دانش آموزان می خواهد به ترتیب مطالبی که یاد گرفته اند را برای بقیه اعضای گروه توضیح دهند.
• سپس از هر گروه یک نماینده مطالب مبحث درسی را برای کل دانش آموزان توضیح می دهد.
• فعالیت گروه ها تا جایی ادامه پیدا می کند که تمام دانش آموزان به مباحث درسی تسلط پیدا کنند.

روش تدریس مشارکتی در آموزش آنلاین

تدریس مشارکتی در آموزش آنلاین هم کاربرد دارد. البته به کار بردن روش تدریس مشارکتی در آموزش آنلاین کمی دشوارتر از کلاس های درس حضوری است. از طرف دیگر کلاس مجازی قابلیت ها و ویژگی های زیادی دارد که از آن جمله می توان به اسکرین شات گرفتن، درج محتوای متنی، ویدیویی، صوتی و…، یادداشت برداری و نظارت بر جلسات گروه های دانش آموزان اشاره کرد. یک قابلیت دیگر کلاس مجازی این است که دانش آموزان می توانند از قسمت breakout این کلاس ها به عنوان فضایی مناسب برای کار کردن روی مباحث درسی و از shared document برای یادداشت برداری استفاده کنند.

به طور کلی کلاس درس آنلاین یک فضای مناسب است که امکان اضافه کردن فعالیت های مختلف مثل بازی، نقاشی، داستان سرایی، آزمون و… در آن وجود دارد. موضوع درس و تعداد، سن و علاقه دانش آموزان در میزان مشارکت آنها تاثیرگذار است. برای افزایش انگیزه و اشتیاق دانش آموزان جهت مشارکت بیشتر، می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• چالش ها و مسابقات مختلف در نظر گرفته و روش یادگیری خرد (میکرو لرنینگ) را به کار ببرید.
• دانش آموزان را برای تحقیق روی مباحث مختلف درسی و سخنرانی راجع به آنها تشویق کنید.
• بازی های آموزشی و دیگر فعالیت های مبتنی بر رقابت در کلاس درس مجازی، باعث افزایش تعامل دانش آموزان می شود.

انواع یادگیری مشارکتی در تدریس آنلاین

• روش تدریس اعضای گروه: در این روش معلم دانش آموزان را به گروه های مجزا تقسیم بندی کرده و از آنها می خواهد پس از مطالعه قسمتی از درس، نکات مهم آن مبحث را برای بقیه دانش آموزان توضیح دهند.
• روش کارایی گروهی: در این روش فعالیت های درسی به صورت گروهی انجام می شود. روش کارایی گروهی باعث افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس دانش آموزان و تقویت روحیه آنها برای انجام دادن تکالیف و یادگیری مطالب سخت تر می شود.
• روش قضاوت عملکرد: در این روش یادگیری مشارکتی، هر گروه از دانش آموزان می توانند عملکرد گروه های دیگر را بررسی و قضاوت کنند. روش قضاوت عملکرد به دلیل همراه بودن با رقابت و چالش، باعث بهبود عملکرد دانش آموزان و یادگیری بهتر مباحث درسی می شود.
• روش قضاوت طرز تلقی: این روش تدریس مشارکتی شباهت زیادی با روش قضاوت عملکرد دارد. با این حال این روش بیشتر برای دروس فارسی، اجتماعی، دینی و… مناسب است. در روش قضاوت طرز تلقی معلم یک داستان مرتبط با مبحث درسی را برای دانش آموزان بازگو کرده و از آنها می خواهد نظرات و احساسات خود را درباره آن بیان کنند. این اقدام باعث ایجاد بحث و تبادل نظر بین دانش آموزان می شود.

برای انتخاب بهترین و معتبر ترین پلتفرم های ارتباط جمعی کلیک کنید!

مزایا و معایب تدریس مشارکتی درE-Learning

تدریس مشارکتی مزایای زیادی دارد که در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می کنیم:

• تقویت مهارت های همکاری، نوآوری، کار تیمی، تاب آوری، انتقادپذیری، همدلی، درک، برقراری ارتباط، تفکر انتقادی و…
• افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس دانش آموزان و اشتیاق و تمایل پیدا کردن برای رفتن به مدرسه.
• حضور فعال و موثر دانش آموزان در محیط آموزشی.
• نقش بیشتر در فرایند آموزش و یادگیری
• یادگیری بهتر و عمیق تر مطالب درسی.
• بهبود روابط اجتماعی
• بهبود عملکرد دانش آموزان

روش تدریس مشارکتی در کنار مزایای بسیاری که دارد، با معایبی هم همراه است که در ادامه به چند مورد آنها اشاره می کنیم:

برای خرید سرور بیگ بلوباتن و LMS از معتبر ترین مرجع کلیک کنید!

• محدود بودن زمان تدریس (به ویژه در مدرسه های دولتی) و نبودن فرصت زیاد برای اجرای روش تدریس مشارکتی.
• شلوغ شدن فضای کلاس و کنترل نداشتن معلم روی دانش آموزان
• کاهش توجه به مسئولیت های فردی دانش آموزان
• بروز تعارضات و عدم تفاهم بین اعضای گروه ها
• عدم وجود تناسب و توازن بین فعالیت دانش آموزان یک گروه
• بهره مندی دانش آموزان تنبل از دسترنج دانش آموزان دیگر

با همه اینها به جرات می توان گفت مزایای این روش تدریس در مقایسه با معایب و محدودیت های آن خیلی بیشتر است و بسیاری از معایب آن قابل رفع هستند.