سیستم آموزشی در سراسر دنیا همراه با پیشرفت فناوری در این حوزه، دستخوش تحولات و تغییرات بزرگی شده است. بستر آموزش غیرحضوری، شرایطی را فراهم کرده است تا افراد در نقاط مختلف به اطلاعات و دانش مورد نیاز خود در بخش‌های مختلف، دسترسی آسان داشته باشند. در سال‌های اخیر، همه‌گیری ویروس کرونا باعث شد تا این بخش از شیوه آموزش به شکل قابل توجهی رشد کرده و مورد استقبال قرار بگیرد. در حال حاضر بسیاری از دوره‌های آموزشی و کلاس‌های درسی دانش آموزان به صورت مجازی طراحی شده و تدریس می‌شوند.
در واقع آموزش غیر حضوری به شیوه‌ای از آموزش اشاره دارد که در آن دانش‌آموزان و معلمان به صورت فیزیکی در یک مکان حضور ندارند. در این نوع آموزش، معمولاً از ابزار‌های دیجیتالی مانند اینترنت، نرمافزارهای آموزشی، ویدیو‌ها، و فناوری‌های ارتباطی دوردست برای تدریس و یادگیری استفاده می‌شود. دانش‌آموزان می‌توانند از هر جایی که دسترسی به اینترنت داشته باشند، در کلاس‌ها شرکت کنند و مطالب درسی را فرا گیرند. این شیوه، امکان دسترسی به آموزش را برای افرادی که به دلایل مختلف نمی‌توانند در کلاس‌های حضوری شرکت کنند، فراهم می‌آورد و انعطاف بیشتری در زمان و مکان یادگیری ایجاد می‌کند.
Table of Contents
اهمیت آموزش غیرحضوری
آموزش غیرحضوری، که گاهی به آن آموزش از راه دور نیز گفته می‌شود، دارای اهمیت ویژه‌ای در جهان مدرن است. این نوع آموزش امکان دسترسی به منابع آموزشی را برای افراد در مکان‌ها و زمان‌های مختلف فراهم می‌آورد. اهمیت و لزوم دسترسی به آموزش غیرحضوری تنها به کلاس‌های درس دانش آموزان منتهی نمی‌شود. امروزه در سرتاسر جهان افراد در سنین مختلف می‌توانند از دوره‌های آموزشی در بخش‌های مختلف فرهنگی، هنری، اقتصاد، مدیریت، ورزشی، اجتماعی و… بهره‌مند شوند.
صرفه‌جویی در زمان
امروزه همه ما با توجه به روزهای شلوغ کاری یا زندگی شخصی با کمبود وقت مواجه می‌شویم. یکی از مهمترین دلایل اهمیت آموزش غیرحضوری، صرفه‌جویی در زمان است. برای شرکت در دوره‌های آموزشی مجازی شما نیاز به صرف وقت جهت رسیدن به مکان مرکز یا مؤسسه آموزشی را نخواهید داشت. به همین جهت با صرفه‌جویی در زمان یک قدم جلوتر رفته و وقت باقی‌مانده را صرف امور مهم‌تری خواهیم کرد. در ادامه، چند جنبه کلیدی از اهمیت آموزش غیرحضوری را بررسی می‌کنیم:
شرکت در کلاس بدون محدودیت مکانی
وجه تمایز آموزش مجازی در عدم وجود محدودیت مکانی برای شرکت در کلاس‌های آموزشی است. افراد می‌توانند در هر منطقه و مکانی به کمک اینترنت از مطالب مربوط به دوره یا مبحث مورد نظر بیشترین استفاده را داشته باشند.
تعامل و ارتباط با دیگران
یکی دیگر از مزایای آموزش غیرحضوری، تعامل بیشتر افراد با یکدیگر است. به واسطه مجازی بودن ارتباطات، افراد در یک دوره یا کلاس آموزشی، مجبور به برقراری ارتباط بیشتری با دیگران هستند. این امر باعث می‌شود تا افراد با سطح دانش و معلومات متفاوت از یکدیگر برای افزایش مهارت یا خلاقیت خود کمک بگیرند.
آموزش غیرحضوری، گزینه‌ای مناسب برای شاغلان
افراد در مقاطع زمانی مختلف با توجه به شغل یا حیطه فعالیت خود، ملزم به یادگیری مهارت‌های متفاوتی هستند. آموزش مجازی، بهترین گزینه برای اشخاصی تلقی می‌شود که به دلیل اشتغال، زمان کافی برای شرکت در کلاس‌های حضوری را ندارند. با شرکت در دوره‌های آموزشی مجازی، نه تنها با کمبود وقت مواجه نمی‌شویم بلکه از زمان خود به بهترین شکل ممکن استفاده می‌کنیم.
دسترسی گسترده‌تر
آموزش غیرحضوری به افرادی که به دلایل مختلف، از جمله محدودیت‌های جغرافیایی یا زمانی، قادر به حضور در کلاس‌های درس نیستند، این فرصت را می‌دهد تا به تحصیل بپردازند.
انعطاف‌پذیری
این نوع آموزش اجازه می‌دهد که دانش‌آموزان و دانشجویان بر اساس برنامه زمانی خود درس بخوانند و تمرین کنند، که این امر به ویژه برای افرادی که مشغول به کار یا دارای مسئولیت‌های دیگر هستند، مفید است.
استفاده از فناوری‌های نوین
آموزش غیرحضوری از فناوری‌های جدید، از جمله اینترنت، نرمافزارهای آموزشی، و رسانه‌های تعاملی بهره می‌برد که این امر موجب تجربه آموزشی جذاب‌تر و مؤثرتر می‌شود.
هزینه کمتر
معمولاً هزینه‌های مربوط به آموزش غیرحضوری کمتر از آموزش حضوری است، زیرا هزینه‌های مربوط به مکان، حمل و نقل و مواد فیزیکی کاهش می‌یابد.
تنوع در محتوا و روش‌های تدریس
آموزش غیرحضوری اجازه می‌دهد که مدرسان از روش‌ها و ابزار‌های متنوعی برای تدریس استفاده کنند، که این تنوع می‌تواند نیاز‌های یادگیری مختلف دانش‌آموزان را برآورده سازد.
تقویت مهارت‌های خودآموزی
آموزش غیرحضوری به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا مهارت‌های خودآموزی و خودانگیزشی خود را توسعه دهند، که این مهارت‌ها در دنیای مدرن بسیار حیاتی هستند.
اهمیت ایجاد بستر مناسب برای آموزش غیرحضوری
در حال حاضر کشورهای مختلف بر اساس امکاناتی که در اختیار دارند، بستری مناسب جهت افزایش کیفیت دوره‌های آموزشی مجازی ایجاد کرده‌اند. در سال‌های اخیر در کشور ما ایران نیز تلاش شده تا شرایطی مناسب در ارتباط با آموزش مجازی ایجاد شود. برای این منظور متخصصان باید پلتفرم‌های آموزشی را با بهترین کیفیت و راندمان بالا در این خصوص راه‌اندازی کنند. در این زمینه چندین نکته اصلی وجود دارد:
- دسترسی و برابری: یکی از مهمترین جنبه‌های آموزش غیرحضوری، فراهم آوردن دسترسی یکسان برای همه دانش‌آموزان است. این امر شامل دسترسی به اینترنت پایدار و دستگاه‌های مناسب برای تحصیل است.
- محتوای آموزشی متنوع و باکیفیت: باید محتوای آموزشی جذاب، مرتبط و به‌روز را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهیم تا انگیزه یادگیری را در آن‌ها تقویت کند.
- تعامل و همکاری: پلتفرم‌های آموزشی باید امکان برقراری ارتباط و تعامل بین دانش‌آموزان و معلمان را فراهم آورند. همچنین، باید فضایی برای همکاری دانش‌آموزان با یکدیگر در پروژه‌های گروهی ایجاد شود.
- ارزیابی و بازخورد: سیستم‌های ارزیابی باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که به‌طور مداوم پیشرفت دانش‌آموزان را اندازه‌گیری کرده و بازخورد سازنده به آن‌ها ارائه دهند.
- حمایت روانی و اجتماعی: در نظر گرفتن سلامت روانی و ایجاد حمایت‌های اجتماعی برای دانش‌آموزان در فضای مجازی ضروری است، به خصوص برای کودکانی که ممکن است در محیط خانه دچار چالش‌هایی باشند.
- آموزش معلمان و والدین: معلمان و والدین نیز باید در مورد بهترین شیوه‌های استفاده از فناوری‌های آموزشی و نحوه حمایت از دانش‌آموزان در یادگیری آنلاین آموزش ببینند.
ایجاد یک بستر مناسب برای آموزش غیرحضوری نه تنها به ارتقاء سطح دسترسی و کیفیت آموزش کمک می‌کند، بلکه به آماده‌سازی دانش‌آموزان برای مواجهه با چالش‌های جهان مدرن نیز کمک می‌کند. همچنین محتوای بصری (ویدئوها و کلاس‌های تصویری) ، پلتفرم تحت وب، اپلیکیشن و… از جمله پلتفرم‌هایی هستند که از آن‌ها در آموزش غیرحضوری استفاده می‌شود. هر کدام از این بسترهای آموزشی مزایا و معایب خاص خود را دارند که مؤسسات و مراکز آموزشی باید با توجه به نیاز متقاضیان، آن‌ها را بسط و گسترش دهند.
به عنوان مثال وب‌سایت سمایاد سامانه‌ای آموزشی است که شرایط مناسب جهت راه‌اندازی کلاس‌های مجازی را برای متقاضیان فراهم می‌کند. این سامانه تلاش می‌کند تا با تقویت مهارت‌های یادگیری و آموزش، کلاس درسی پویا و خلاق برای دانش آموزان در فضای مجازی ایجاد کند.
این مجموعه با استفاده از یک نرم‌افزار تحت وب، در راه‌اندازی کلاس مجازی و آموزش غیرحضوری به افراد کمک می‌کند. نکته مهم درباره مجموعه‌های حرفه‌ای همچون سمایاد، پشتیبانی از دوره‌های مجازی با تهیه سرورهای قوی و باکیفیت است. در واقع مهمترین موضوع در این کلاس‌ها، افزایش راندمان کلاس، آموزش و مهارت دانش‌آموختگان است که مجموعه نتیدیو نیز شرایط لازم برای تحقق این امر را فراهم خواهد کرد.
نرمافزارهای مرتبط با آموزش غیرحضوری
راه‌اندازی دوره‌های آموزشی مجازی نیاز به یک بستر یا پلتفرم مناسب دارد. یکی از این پلتفرم‌ها LMS است که بسیاری از نرمافزارهای آموزشی تحت گستره این پلتفرم اجرایی می‌شوند. به کمک قابلیت‌ها و ویژگی‌های این پلتفرم، مدرسین و دانش آموزان می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و انواع فایل متنی، صوتی و تصویری را انتقال دهند.
سیستم مدیریت یادگیری یا LMS مخفف عبارت Learning Management System است که به صورت یک نرم‌افزار کاربردی یا برنامه تحت وب به منظور آموزش آلکترونیکی یا از راه دور به کار برده می‌شود. این سامانه به افراد کمک می‌کند تا دوره‌های آموزشی را به صورت آنلاین یا مجازی، طراحی، مدیریت و ارائه دهید. در واقع عملکرد این سامانه مشابه با برنامه ماکرؤسافت word است که به فرد در پردازش کلمات کمک می‌کند.
هر یک از اجزای عبارت LMS به یک معنی کاربردی و دارای ویژگی ممتاز است.
Learning یا یادگیری به معنای استفاده از این سیستم برای ارائه آموزش Management یا مدیریت به معنای مدیریت دوره‌های آموزشی با این سیستم System یا سیستم به معنای کمک گرفتن از این سامانه جهت استفاده بهینه از فضای آنلاین به منظور آموزش و برقراری ارتباط در حالت کلی سیستم مدیریت یادگیری فضایی را بین مربیان و دانش پذیران برقرار می‌کند تا به کمک آن بتوانند یادگیری آنلاین را مدیریت کنند. با استفاده از برنامه‌های نرم‌افزاری ال‌ام اس می‌توانید انواع محتوا‌های کاربردی مانند ویدیو‌ها، اسناد، فایل‌های صوتی و… را مدیریت کرده و فراگیران بتوانند به آسانی با استفاده از هر دستگاهی با مدرس خود ارتباط برقرار کنند.
LMS برای مراکز آموزشی که مبنای کارشان بر اساس آموزش‌های الکترونیکی و آنلاین است به منزله ستون فقرات مؤسسه به حساب می‌آید. با استفاده از این سیستم افراد می‌توانند از هر گوشه دنیا با کمک آموزش مجازی، یادگیری مورد نظر خود را داشته باشند.
از جمله نرم‌افزارهایی که به قابلیت‌های LMS مجهز شده‌اند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیگ بلو باتن
- اسکای روم
- ادوبی کانکت Adobe Connect
- اسکایپ skype
- بلک برد لرن Blackboard Learn
- بلک برد کولبریت Blackboard Collaborate
- ویزآیکیو WizIQ
- گوگل کلس روم Google Classroom
- کانوس Canvas
- اسکیل جار Skilljar
- اسکولوژی Schoology و…
همچنین نرمافزارهای شاد، فرا روم، سی روم، فرا درس و… نرم‌افزارهایی ایرانی هستند که برای آموزش مجازی از امکانات و قابلیت‌های آن‌ها استفاده می‌شود.
چه نکاتی در نرم‌افزار آموزش غیر حضوری اهمیت دارد؟
هر نرم‌افزار با توجه به نوع پلتفرم و بستری که برای راه‌اندازی به آن نیاز دارد، به ویژگی‌ها و قابلیت‌های مختلفی مجهز شده است. از آنجا که این امر در راه‌اندازی کلاس‌های آموزشی اهمیت بسیاری دارد، هنگام انتخاب نرم‌افزار باید به نکات مختلفی توجه داشته باشید. به عنوان مثال تعداد افراد حاضر در کلاس در تعیین نوع سرور و پهنای باند، نقش دارد. به این دلیل که هر چه تعداد کاربر بیشتری به صورت هم‌زمان به سیستم متصل شوند، شما نیاز به سروری قوی و پهنای باند بیشتری دارید.
کلاس‌های مجازی ثمین در وب‌سایت سمایاد به سیستمی مجهز شده‌اند که شما با کمترین میزان قطعی سرور مواجه شده و پشتیبانی مجموعه نیز برای برطرف کردن مشکلات، آماده خدمت به کاربران هستند.
معایب آموزش غیرحضوری
یکی از مهمترین فاکتورها در کلاس‌های آموزشی مجازی، دسترسی به اینترنت پرسرعت است. در بعضی از مناطق افراد به اینترنت پرسرعت دسترسی نداشته و ممکن است برای آموزش مجازی با مشکلاتی مواجه شوند.
متخصصین و کارشناسان پیش از این که برای راه‌اندازی کلاس‌های مجازی اقدام کنند، باید آموزش‌های لازم در این خصوص را در اختیار مدرسین و دانش آموزان قرار دهند. در واقع آموزش غیرحضوری نیاز به برنامه‌ریزی کامل و از پیش تعیین‌شده‌ای دارد. به همین منظور مجموعه‌هایی مانند وب‌سایت سمایاد با ارائه امکانات، مسیر این شیوه آموزشی را هموار کرده‌اند.
نتیجه گیری و جمع بندی
مزایایی که در این مطلب در خصوص آموزش غیرحضوری به آن اشاره کردیم، همگی نشان‌دهنده قابلیت انعطاف‌پذیری این شیوه از آموزش هستند. کلاس‌های مجازی این فرصت را فراهم کرده‌اند تا افراد از سنین مختلف در موقعیت‌های متفاوت، با توجه به رشته تحصیلی یا شغل خود، مباحث متنوعی را آموزش دیده و مهارت‌های لازم را کسب کنند.
افکارتان را باما در میان بگذارید