تعریف آموزش از راه دور
آموزش از راه دور به آن نوع از آموزش اطلاق می شود که دانشجو یا دانش آموز به صورت فیزیکی در کلاس درس حاضر نباشد. این نوع از آموزش به لطف قدرت و تکنولوژی های آنلاین و اینترنت در حال رونق گرفتن است. در دوره ی پاندمی جهانی کووید 19 آموزش از راه دور به خوبی توانست جایگزین خوبی برای کلاس درس حضوری باشد. با انتخاب دوره های گوناگون آموزشی، هم گزینه های آموزشی انعطاف پذیر تر می شوند و هم دوره ها مقرون به صرفه تر خواهد بود. در واقع مزایای آموزش از راه دور نسبت به مدل های سنتی آموزشی بیشتر است.
آموزش از راه دور در حقیقت کمتر امری تئوریک و بیشتر روشی برای آموزش است. دانشجویان یا دانش آموزان می توانند در زمانی که خودشان تعیین می کنند و در محل مورد نظر خود مانند خانه، محل کار یا مراکز یادگیری و بدون تماس حضوری با معلم در کلاس درس حضور یابند. تکنولوژی یکی از حیاتی ترین عناصر آموزش از راه دور است.
آموزش از راه دور نیمه باز
گاهی ممکن است برنامه های آموزش از راه دور باز نباشد. به این معنی که دانشجویان یا دانش آموزان می بایست قبل از شرکت در دوره های آموزش از راه دور، پیش نیازهای لازم را گذرانده باشند.
مثلا می توان در این خصوص دانشگاه بریتیش کلمبیا در کانادا را مثال زد که برای تحصیل در دوره کارشناسی، حداقل نیمی از برنامه ممکن است لازم باشد “در محل اقامت” برگزار شود، یعنی اینکه با شرکت در کلاس درس حضوری در دانشگاه این امر امکان پذیر است. بنابراین در عمل دانشجویانی که خارج از استان بریتیش کلمبیا یا کشورهای خارجی زندگی می کنند نمی توانند مدرک کارشناسی این دانشگاه را از راه دور دریافت کنند. پس علاوه بر مساله آموزش از راه دور مساله مهم دیگر گرفتن مدرک تحصیلی یا مدرک دوره نیز می باشد.
وقتی صحبت از راه دور و فاصله می شود در حقیقت در بیشتر موارد به جای فاصله ی جغرافیایی فاصله ی روانشناختی یا اجتماعی مد نظر قرار میگیرد. به عنوان مثال، اکثریت قریب به اتفاق دانشجویان دوره آموزش کارشناسی ارشد در دانشگاه بریتیش کلمبیا در کانادا از لحاظ جغرافیایی دور از دانشگاه نیستند.
طبق آمارها اکثریت یعنی 83 درصد در منطقه بزرگ ونکوور و بخشی دیگر نیز در مرکز شهر ونکوور زندگی می کنند. در این آمار فقط شش درصد از ثبت نام دانشجویان کارشناسی در بین سالهای 1999 تا 2000 و به دلیل نیاز به مسکن از خارج از استان بریتیش کلمبیا بوده اند. از طرف دیگر، دو سوم دانشجویان از راه دور یعنی 67 درصد از آنها نیز شاغل بوده اند و شرایط آموزش حضوری را نداشته اند. دلیل اصلی بیشتر دانشجویان برای حضور در دوره های آموزش از راه دور تعهدات شغلی و خانوادگی دانشجویان و دشواری ناشی از تداخل زمانی کلاس درس حضوری با شغل و مسائل دیگر آنهاست. (UBC Distance Education and Technology ، 2001).
پنج نسل از آموزش از راه دور
تیلور (1999) در مجموعه مقالات نوزدهمین کنفرانس جهانی ICDE در زمینه یادگیری باز و آموزش از راه دور ، پنج نسل آموزش از راه دور را معرفی کرده است:
آموزش ارتباطی؛
- استفاده یکپارچه از عناصر چند رسانه ای یک طرفه مانند صنعت چاپ، صنایع سمعی بصری یا رسانه های ضبطی مانند کلیپ های ویدیویی؛
- یادگیری تلفنی همزمان و دو طرفه با استفاده از کنفرانس صوتی یا تصویری؛
- یادگیری انعطاف پذیر مبتنی بر یادگیری آنلاین نا همزمان با چند رسانه ای تعاملی آنلاین.
- یادگیری انعطاف پذیر هوشمند،
پیشرفت در این مراحل توسعه آموزشی عمدتا توسط تغییرات در فن آوری و نظریه آموزشی انجام می گیرد.
نسل های آموزش از راه دور
- نسل اول با استفاده غالب از یک فناوری واحد و عدم تعامل مستقیم دانش آموز با معلم خواهد بود. آموزش مکاتبه ای نوعی معمول از راه دور آموزش در نسل اول است، اگرچه صنعت سمعی بصری آموزشی نیز نسخه ای دیگر از همین نسل آموزشی می باشد. آموزش مکاتبه ای از کتابهای متنی استاندارد و یک مربی قراردادی استفاده می کند. مربی خالق مطالب برای یادگیری نیست و امتحان دانشجویان نیز با مراکز معتبر آموزشی خواهد بود.
- نسل دوم آموزش از راه دور با رویکرد چند رسانه ای و یکپارچه همراه است. این نسل با مواد یادگیری که به طور خاص برای مطالعه از راه دور طراحی شده اند همراه می شود. در این نسل نیز یک معلم یا مربی کار تدریس را بر عهده دارد اما مواد آموزشی از پیش طراحی شده اند. آموزش از راه دور نسل دوم مبتنی بر متون خاص، همراه با کتابهای متنی استاندارد و مجموعه جزوات دانشگاهی است و توسط برنامه های تلویزیونی و یا رادیویی پشتیبانی می شود.
- نسل سوم تیلور یادگیری تلفنی همزمان و دو طرفه با استفاده از کنفرانس صوتی یا تصویری است که مبتنی بر تکرار می باشد و از طریق استفاده از فن آوری های ارتباطی همزمان مانند کنفرانس ویدیویی مورد استفاده قرار میگیرد. سخنرانی و مصاحبه و کنفرانس در این مدل آموزش از راه دور اغلب توسط موسسات یا مراکز آزاد آموزشی مورد استفاده قرار می گیرد چرا که باعث صرفه جویی در وقت و هزینه ی سفر برای استادان و مربیان آموزشی می گردد. با این حال این نظام آموزشی انعطاف پذیری کمی برای برخی دانشجویان فراهم می کند چرا که دانشجویان یا حتی دانش آموزان مجبور هستند در یک بازه ی زمانی مشخص در کلاس درس دانشگاه یا مدرسه شرکت کنند.
- نسل چهارم تیلور، یادگیری انعطاف پذیر مبتنی بر ارتباط نا همزمان از طریق اینترنت و شبکه جهانی وب (یادگیری آنلاین) است. این مدل امکان افزایش تعامل دانشجو-معلم و دانشجو-دانشجو را از راه دور، کار گروهی مشترک، انعطاف پذیری فراگیران برای مطالعه در هر مکان در هر زمان و صرفه اقتصادی را فراهم می کند. در این دوره ها می توان با تعداد کم دانشجو یا دانش اموز و هزینه ی مشترک نیز کار آموزش از راه دور را رونق داد. برای بهره وری بیشتر از مزایای آموزشی، طراحی و ارائه منابع آموزشی نا همزمان باید متفاوت از رویکردهای سنتی تدریس باشد. از مزایای این نسل از آموزش از راه دور به افزایش تدریجی و کنترل شده ی یاد گیرنده، فرصت گفتگو و تأکید بر مهارت های تفکر خلاق به جای درک ساده اشاره کرد.
- نسل پنجم تیلور مبتنی بر اتوماسیون سنگین یادگیری بود و عمدتا برای موسسه خودش یعنی دانشگاه ساوت کوینزلند استرالیا اعمال می شد.
ما اکنون احتمالاً با نسل های ششم یا هفتم آموزش از راه دور همسو شده ایم و این دوره ها را گذرانده ایم اما نسل بعدی آموزش از راه دور و پس از پاندمی بیماری کووید 19 چگونه خواهد بود؟ احتمالا آموزش از راه دور بتواند جای خود را به خوبی باز کند چرا که با توجه به کمبود وقت و انرژی و هزینه های آموزش سنتی، این روش می تواند به خوبی جایگزین روش های آموزشی پیشین باشد.
افکارتان را باما در میان بگذارید